Kuzey Makedonya’nın AB Üyelik Süreci: Tarihçe, Engeller, Prespa Anlaşması ve Güncel Durum (2025)

Kuzey Makedonya, Balkanların Avrupa Birliği’ne (AB) katılım sürecinde en uzun ve en zorlu müzakere dönemlerinden birini yaşamaktadır. Ülke, 2000’li yılların başından bu yana AB üyeliğini stratejik hedef olarak benimsemiş, çeşitli siyasi ve hukuki reformlar gerçekleştirmiş ve komşu ülke Yunanistan ile yaşadığı tarihi isim sorununu çözerek önemli bir dönüm noktasına ulaşmıştır.

AB Yolculuğunun Başlangıcı (2003 – 2005)

✔ 2003 Selanik Zirvesi – “Potansiyel Aday Ülke” İlanı

2003 yılında düzenlenen Selanik Zirvesi, Kuzey Makedonya için AB sürecinin resmi başlangıcı sayılır. Zirvede ülke, diğer Batı Balkan ülkeleri ile birlikte AB tarafından “potansiyel aday ülke” olarak tanımlanmıştır.

✔ 22 Mart 2004 – AB’ye Resmî Üyelik Başvurusu

Kuzey Makedonya, 22 Mart 2004 tarihinde Avrupa Birliği’ne tam üyelik başvurusunu gerçekleştirmiştir. Bu başvuru, Balkan coğrafyasındaki entegrasyon sürecinin önemli adımlarından biridir.

✔ 2004 – AB ile İstikrar ve Ortaklık Anlaşması (SAA)

Kuzey Makedonya, 2004 yılında AB ile İstikrar ve Ortaklık Anlaşması imzalayan ilk Batı Balkan ülkesi olmuştur. Bu anlaşma, ülkenin hukuki, ekonomik ve siyasi reformlarının temel çerçevesini oluşturmuştur.

✔ 2005 – Resmî Aday Ülke Statüsü

AB, Kuzey Makedonya’yı 2005 yılında aday ülke olarak kabul etmiştir. Bu karar, Hırvatistan’dan sonra bölgede verilen ikinci “adaylık statüsü” olması bakımından ayrıca önemlidir.

AB Sürecinin Önündeki En Büyük Engel: İsim Sorunu

Kuzey Makedonya’nın AB ve NATO süreçleri, uzun yıllar boyunca Yunanistan’ın engellemesi nedeniyle ilerleyememiştir.

✔ Yunanistan’ın İtirazı: “Makedonya” Adı

Yunanistan, komşu ülkenin anayasasında yer alan “Makedonya” adının, kendi ülkesinin kuzeyindeki Makedonya Bölgesi üzerinde hak iddiası taşıdığı gerekçesiyle kabul edilemez olduğunu belirtmiştir.

Bu nedenle Yunanistan, Kuzey Makedonya’nın:

• AB üyelik sürecini
• NATO üyeliğini

uzun yıllar bloke etmiştir.

✔ Avrupa Komisyonu’nun 2009'dan İtibaren Tavsiyesi

Avrupa Komisyonu, Ekim 2009 tarihinden itibaren defalarca Kuzey Makedonya ile katılım müzakerelerinin başlatılmasını önermiştir. Ancak isim sorunu çözülemediği için süreç açılmamıştır.

Prespa Anlaşması – Tarihi Kırılma Noktası (2018 – 2019)

✔ 12 Haziran 2018 – Anlaşma Sağlandı

Kuzey Makedonya ve Yunanistan, 12 Haziran 2018 tarihinde ünlü Prespa Anlaşması ile isim sorununun çözümü konusunda uzlaşmıştır.

Anlaşmaya göre ülkenin yeni resmi adı:

Kuzey Makedonya Cumhuriyeti

olmuştur.

✔ 15 Şubat 2019 – Yeni İsmin Resmen Bildirilmesi

12 Şubat 2019 tarihinde Prespa Anlaşması’nın resmi gazetede yayımlanmasıyla yürürlüğe girmesinin ardından, Kuzey Makedonya Cumhuriyeti 15 Şubat 2019’da ülkenin yeni adını AB’ye resmî olarak bildirmiştir.

Bu adım, AB ve NATO süreçlerindeki tüm engelleri kaldıran tarihi bir gelişme olarak kayda geçmiştir.

AB Müzakerelerinin Başlaması (2020 – 2022)

✔ 25 Mart 2020 – Katılım Müzakerelerine Başlama Kararı

AB Genel İşler Konseyi, 25 Mart 2020 tarihinde Kuzey Makedonya ile katılım müzakerelerine başlanması kararı almıştır. Bu karar, yıllardır beklenen resmi müzakere onayıdır.

✔ 19 Temmuz 2022 – İlk Hükümetlerarası Konferans

19 Temmuz 2022 tarihinde ilk Hükümetlerarası Konferans yapılmış ve böylece müzakere sürecinin ilk aşaması olan “tarama süreci” resmen başlamıştır.

Tarama süreci, AB müktesebatının (acquis communautaire) 35 fasıl üzerinden incelenmesini kapsamaktadır.

Vize Serbestisi Süreci

✔ 2008 – Vize Kolaylığı ve Geri Kabul Anlaşması

Kuzey Makedonya ile AB arasında Vize Kolaylığı ve Geri Kabul Anlaşması1 Ocak 2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

✔ 2009 – Vize Serbestisi

Kuzey Makedonya vatandaşları, 2009 yılından beri Schengen ülkelerine vizesiz seyahat edebilmektedir. Bu durum, ülkenin AB ile bütünleşme sürecinin önemli ayaklarından biridir.

Kuzey Makedonya’nın NATO Üyeliği

✔ 27 Mart 2020 – NATO Üyeliği

Yunanistan’ın Prespa Anlaşması sonrasında engelleri kaldırmasıyla birlikte Kuzey Makedonya, 27 Mart 2020 tarihinde NATO’ya resmen üye olmuştur.

NATO üyeliği, ülkenin Avrupa-Atlantik entegrasyonunda büyük bir adım olarak kabul edilmektedir.

Sonuç: Kuzey Makedonya’nın AB Sürecinde Güncel Durum

Kuzey Makedonya, 2025 yılı itibarıyla AB üyelik sürecinde tarama aşamasını sürdüren, NATO üyesi ve Avrupa ile derin siyasi ve ekonomik entegrasyon içinde bir aday ülkedir.

Prespa Anlaşması ile çözülen isim sorunu, ülkenin onlarca yıl geciken AB yolunda yeni bir sayfa açmış ve süreci tamamen yeniden canlandırmıştır.

Ülkenin reform çalışmaları, yargı bağımsızlığı, yolsuzlukla mücadele ve ekonomi alanlarındaki ilerlemeler, önümüzdeki yıllarda müzakerelerin gidişatını belirleyecektir.

Bugün itibarıyla Kuzey Makedonya, diğer Balkan ülkeleriyle birlikte AB’nin genişleme stratejisinde öncelikli ülkeler arasındadır.